Stulecie temu wróciła tu Polska

Pomorze musiało na wolność poczekać

Prof. Krzysztof Mikulski, historyk, dyrektor Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, przewodniczący marszałkowskiego komitetu programowego obchodów setnej rocznicy powrotu Pomorza i Kujaw Zachodnich do macierzy

 - Granice państwowe sprzed pierwszej wojny światowej nie zostały anulowane od razu w momencie zakończenia działań wojennych. One były przedmiotem negocjacji dyplomatycznych – rokowań w Paryżu. (…) Na terenach należących przed wojną do Niemiec [nadal] funkcjonowała niemiecka administracja. Potrzebne były, po pierwsze, Powstanie Wielkopolskie, które miało na celu wzmocnienie polskich argumentów do odzyskania tych ziem, po drugie – w przypadku Pomorza i Kujaw Zachodnich – rozstrzygnięcia polityczne [ostatecznie zatwierdzone w styczniu 1920 roku].

- Czternaście długich miesięcy musieli czekać Polacy na Pomorzu i Kujawach Zachodnich, by odrodzona w listopadzie 1918 roku Rzeczpospolita przyszła także do nich. Obchodzimy setną rocznicę tamtych wydarzeń. Pamięć o narodowej historii buduje wspólnotę. Ważne, byśmy w takich chwilach byli razem – zaprasza marszałek Piotr Całbecki.

W spotkaniu z dziennikarzami uczestniczyli także wicemarszałek Zbigniew Ostrowski, dyrektor Łukasz Walkusz z Urzędu Marszałkowskiego i dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki im. Dr. Bełzy w Bydgoszczy Ewa Stelmachowska.

Inauguracja obchodów 10 stycznia – w rocznicę ratyfikacji traktatu wersalskiego, czyli głównego traktatu pokojowego kończącego pierwszą wojnę światową, który określił granice II RP. W całym regionie w miejscach pamięci związanych z powrotem naszych ziem do macierzy harcerze złożą kwiaty i zapalą znicze. Gospodarz województwa weźmie udział w ceremoniach złożenia kwiatów pod toruńskimi pomnikami generała Józefa Hallera i Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939.

Na uroczystej wspólnej sesji z udziałem zaproszonych gości zbiorą się w Toruniu sejmik województwa kujawsko-pomorskiego i sejmik województwa pomorskiego. Posiedzenie poprzedzą msza w bazylice świętych Janów i odsłonięcie tablicy pamiątkowej na historycznej siedzibie wojewodów pomorskich (obecnie Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika). Wieczorem odbędzie się marszałkowski galowy koncert w Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy.

Druga część głównych uroczystości wojewódzkich będzie miała miejsce 17 stycznia w Golubiu-Dobrzyniu. To Golub - wówczas samodzielnie miasto na granicy mocarstw zaborczych (po stronie niemieckiej) - był pierwszym pomorskim miastem zajętym przez Polskę na mocy traktatu wersalskiego. 17 stycznia 1920 roku wkroczyła tu - od strony Dobrzynia, przez most na Drwęcy, który dziś nosi jej imię - Błękitna Armia generała Józefa Hallera. Wśród zaplanowanych wydarzeń przede wszystkim rekonstrukcja tej historycznej operacji, manifestacja patriotyczna połączona z przemarszem przez miasto, uroczystość wojskowa i piknik patriotyczny na Zamku Golubskim, a także konferencja naukowa.

Obchody stulecia powrotu Pomorza do macierzy zaplanowane zostały na cały przyszły rok. Złożą się na nie wydarzenia kulturalne, realizacje wydawnicze (wydamy m. in. komiks i księgę stulecia), imprezy sportowe i kampania edukacyjno-historyczna w szkołach. Wśród najbliższych, które odbędą się w styczniu i lutym są m.in. odsłonięcie tablic upamiętniających ojców naszej niepodległości – Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wojciecha Korfantego, gen. Józefa Hallera i gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego – w Bydgoszczy. Warte uwagi są też współorganizowany przez Instytut Pamięci Narodowej koncert „Tryptyk Niepodległa” w Operze Nova, dwie interesujące wystawy w Wojewódzkiej Bibliotece im. Bełzy w Bydgoszczy i dwie imprezy sportowe – sztafeta do Pucka i bieg „100 kilometrów na stulecie” na trasie Golub-Dobrzyń, Inowrocław, Brodnica, Tuchola.

Własne obchody przygotowały też samorządy lokalne, w tym samorządy miejskie Torunia, Bydgoszczy i Grudziądza.